TY - JOUR T1 - TT - کی گوش می‌کند به سروش پیام ما/ نگاهی به چند چون انتشار ترجمۀ فارسی بیت‌الحکمه در انتشارات سروش JF - pasbr JO - pasbr VL - 1 IS - 3 UR - http://pasbr.faslnameh.org/article-1-50-fa.html Y1 - 2015 SP - 79 EP - 136 N2 - ترجمۀ فارسی بیت الحکمه را می‌توان نمونه‌ای شایسته برای کتابی دانست که از هر لحاظ اشکالاتی چشم‌ناپوشیدنی دارد. کیفیت نازل ترجمه، دستبردهای مترجم و ناشر در اصل کتاب و کیفیت نازل چاپ همگی دست به دست هم داده‌اند که کتابی سخت نادلپسند پدید آید. مقدمۀ مترجم در واقع آمیزه‌ای مختصر اما مغلوط و مخدوش از مقدمۀ نویسنده است؛ یادداشتی دو صفحه‌ای از مؤلف با عنوان Notes to readers (در ترجمه حذف شده) که در «لبه برگردان روکش جلد متن اصلی» به همراه چند نکته از مطالب متن کتاب با نثری بسیار ضعیف و آشفته و البته «زیاده‌روی در اغراق» نوشته شده است. گزارش نویسنده از محتوای کتاب گاه چنان با محتوای آن در تناقض است که خواننده می‌پندارد نویسندۀ مقدمه، کتاب را به درستی نخوانده است. دعوی مترجم در خصوص «ترجمۀ دقیق کلمه به کلمه» و «حفظ امانت» کاملاً بی‌اساس است. زیرا «یادداشتی برای خوانندگان» در ظاهر حذف شده اما ترجمۀ کمابیش نادرست آن در «مقدمۀ مترجم» آمده، چندان که گویی سخن خود اوست. از این گذشته در موارد پرشمار عبارات، جمله‌ها و تصاویر متن اصلی حذف یا افزوده شده‌اند. نکات افزودۀ مترجم در بسیاری موارد نادرست و ناشی از اشتباه او در درک متن اصلی است. تصاویر نیز غالباً بی‌ارتباط، بی‌کیفیت و زیرنویس‌هایشان نیز نادرست یا نارسا است. مترجم از«دقت بسیار» خود و صرف وقت بسیار برای «مراجعه به منابع اصلی»، بهره‌گیری از منابع برخط (آنلاین) و... یاد می‌کند اما حاصل کار او نشان از «بدخوانی‌های پرشمار» ناشی از «شتاب بسیار»، و عدم مراجعه به دست‌یاب‌ترین منابع (حتی ویکی‌پدیای انگلیسی و فارسی) دارد. ترجمۀ کتاب بیت الحکمه نیازمند آگاهی کافی و چه بسا تسلط به تاریخ سیاسی و فرهنگی و تاریخ علم دورۀ اسلامی و سده‌های میانه (به‌ویژه در رشته‌های ریاضیات، اخترشناسی و اختربینی) است. بهرۀ مترجم از این لوازم سخت ناچیز است در نتیجه بسیاری از اصطلاحات علمی نادرست و نام‌های خاص (اشخاص و کتاب‌ها)، چندگونه ضبط شده‌اند. مترجم حتی شرایط لازم برای ترجمۀ متنی ساده را نیز چنان که باید و شاید دارا نیست. اشتباهات دستوری، یادکرد نابه‌جای اجزای جمله، دایرۀ واژگانی بسیار محدود و آشنایی ناکافی با ساختارهای زبانی، چه در زبان مبدأ و چه در زبان مقصد، اتکا به فرهنگ‌های ناکارآمد انگلیسی-فارسی همگی دست به دست هم داده‌اند تا او حتی در ترجمۀ بسیاری جملات ساده و نوشتن چند جملۀ روان پیاپی ناتوان باشد. همۀ این «کاستی‌ها» به لطف انتشارات سروش به وجه احسن «تکمیل» شده است. ویراستاران دوگانۀ این کتاب نه‌تنها این اشکالات را رفع نکرده‌اند بلکه سلایق دوگانۀ آنان به هرچه «رنگارنگ‌تر شدن» این اشکالات انجامیده است. ناشر برای «تتمیم فایده» کار نمایه‌سازی را نیز به فردی ناآشنا، بی‌دقت و پراشتباه سپرده و کتاب را نیز با کیفیتی نازل چاپ کرده تا در «کم و کاست» هیچ «کم و کاستی» نگذاشته باشد. انتشارات سروش در شرایطی به انتشار ترجمه‌ای این چنین دست زده است که در کارنامۀ این ناشر ترجمه‌هایی شیوا و استوار همچون ترجمۀ فارسی تجارب الامم به قلم ابوالقاسم امامی می‌درخشد و باز در شرایطی 90 هزار برگ کاغذ و مبلغ قابل توجهی سرمایه را به باد فنا داده است که اثری ارزشمند چون جلد چهارم فرهنگ آثار ایرانی-اسلامی نزدیک به 3 سال پس از ویرایش و صفحه‌آرایی نهایی، به دلایلی نامعلوم همچنان در انتظار چاپ است. M3 ER -