اگر در شبی تاریک به دور از آلودگی‌های نوری متداول شهرها به آسمان بنگرید، نواری کمرنگ را خواهید دید که در پهنۀ آسمان کشیده شده است. مردمان باستان بدون آنکه بدانند ماهیت این نوار چیست، آن را بر اساس داستان‌ها و اسطوره‌هایی که داشتند «راه کاه‌کشان» نامیدند. امروزه اخترشناسان می‌دانند که این نوار مه‌آلود در واقع خانۀ ما، کهکشان راه شیری است. کهکشانی مارپیچی مشتمل بر دویست میلیارد ستاره. خورشید به همراه زمین و دیگر سیارات در یکی از بازوهای این کهکشان نسبتاً بزرگ قرار دارد. بی‌گمان نخستین پرسشی که در ذهن هر اخترشناس دربارۀ کهکشان‌ها شکل می‌گیرد منشأ و تحول آن‌هاست. امروزه منجمان، همچون باستان‌شناسان در پی یافتن آثار و بقایای کهکشان‌های اولیه هستند. آن‌ها توانسته‌اند در پرتو تحقیقات نظری و رصدهای متوالی پاسخ‌های خوبی دربارۀ کهکشان‌های اولیه بیابند. نود سال بعد از کشف ادوین هابل آمریکایی مبنی بر اینکه سحابی‌های بسیار کم‌نور، نه اجرامی درون راه شیری، بلکه کهکشان‌هایی مستقل هستند، امروزه تلسکوپ فضایی همنام او کهکشان‌هایی را آشکارسازی و رصد کرده که وقتی عالم فقط 2% سن امروزی‌اش (13.7 میلیارد سال) قدمت داشت تشکیل شده بودند. آن لکه‌های محو و کمرنگی که هابل با بزرگ‌ترین تلسکوپ زمان خودش رصد می‌کرد، هنوز هم برای تلسکوپ‌های کنونی به خاطر درخشندگی بسیار اندکشان محو به نظر می‌رسند؛ اما تلسکوپ‌های بزرگ در راه‌اند. طی چند دهۀ آینده تلسکوپ‌هایی نظیر جیمز وب ، آتاکاما و نیز تلسکوپ‌های کلاس 30 متری دریچۀ شناخت انسان از کهکشان‌های اولیۀ عالم را گسترده‌تر خواهند کرد. کهکشان‌های اولیه هنوز نیازمند کارهای نظری و رصدی سنگینی هستند.

متن کامل [PDF 356 kb]   (206 دریافت)